.
معاونت فناوری و پژوهش
شیوه نامه نگارش گزارش نهایی طرح پژوهشی
مقدمه:
تمامی محقّقین و پژوهشگران ارجمند با نحوه نگارش و چگونگی تنظیم مطالب یک موضوع علمی آشنا هستند. آنچه در اینجا به آن اشاره می‌شود تنها برای ایجاد هماهنگی بین گزارش‌های نهایی طرح‌های پژوهشی است. بنابراین پژوهشگران محترم میبایست ضمن ارسال گزارش نهائی به زبان فارسی، ترتیب زیر را هنگام تنظیم گزارش نهایی طرح‌های پژوهشی رعایت فرمایند:
گزارش علمی می‌تواند شامل بخش‌های زیر باشد:
- بسم الله الرحمن الرحیم
- عنوان طرح پژوهشی
- تقدیم (در صورت لزوم )
- تشکر و قدردانی (در صورت لزوم)
- چکیده (حداکثر 300 کلمه ترجیحاً در یک صفحه )
- فهرست مطالب
- فهرست جدول ها (در صورت نیاز)
- فهرست شکل ها (در صورت نیاز)
- سایر فهرست‌ها (در صورت نیاز)
- متن اصلی گزارش نهایی (در قالب پنج فصل)شامل مطالب زیر:
1) کلیات پژوهش
2) مروری بر مطالعات انجام شده (پیشینه پژوهش )
3) روش پژوهش
4) اطلاعات و داده ها و تحلیل آنها
5) نتیجه گیری و بحث
- فهرست منابع و مآخذ
- ضمایم
- چکیدهبهانگلیسی
1- اطلاعات کلی و توضیحات:
1-1- قطع و اندازه:
گزارش نهایی باید بر روی صفحات A4 و ترجیحاً کاغذ تحریر هفتاد گرمی چاپ شود.
1-2- صحافی:
گزارش نهایی طرح‌های پژوهشی پس از تأیید نهایی، باید در دو نسخه تکثیر و با جلد سخت صحافی گردد. در هنگام صحافی گزارش نکات زیر رعایت گردد:
الف) نحوه تنظیم روی جلد گزارش
جلد گزارش مشتمل بر آرم و نام دانشگاه پیام نور ، عنوان طرح پژوهشی، مشخصات مجری و تاریخ انجام طرح بوده، و طبق نمونه ضمیمه تنظیم می‌گردد.
ب) نحوه تنظیم پشت جلد گزارش
پشت جلد گزارش مشتمل بر موارد فوق و به زبان انگلیسی تنظیم می‌گردد (به استثنای رشته زبان و ادبیات فارسی).
1-3- نحوه تایپ:
به منظور ایجاد هماهنگی بین تمام گزارش‌های نهایی طرح‌های پژوهشی باید نکات زیر، در هنگام تایپ رعایت شود:
الف) متن اصلی گزارش‌های نهایی باید با واژه‌پرداز فارسی (Word و با فونت B Lotus) اندازه 12 و فاصله خطوط cm 3/1 و در یک روی کاغذ چاپ شود. یک نسخه از گزارش کامل باید رویلوح فشرده در هنگام تسویه حساب، تحویل مدیر پژوهشگردد.
ب) محدوده خطوط تمام صفحات باید یکسان رعایت شود. فاصله خطوط تا لبه راست صفحه چهار سانتیمتر به غیر از سطر مطلع پاراگراف که باید تا لبه کاغذ پنج سانتیمتر باشد.
پ) فاصله خطوط تا لبه بالایی و پائینی صفحه چهار سانتیمتر و تا لبه چپ صفحه 5/2 سانتیمتر و فاصله عنوان مطلب تا اولین سطر نوشته شده باید 2 سانتیمتر باشد. این فواصل برای خطوط در تمام مراحل تدوین گزارش، اعم از نمودارها، جدول ها، فهرست، عکس‌ها و غیره باید رعایت گردد، تا علاوه بر مناسب بودن برای چهارچوب میکروفیش، برای برش صحافی نیز کافی باشد.
ت) حتی‌المقدور باید از صفحات بزرگ استفاده نشود و آنها را از طریق فتوکپی کوچک و استاندارد نمود. ولی در صورت اجتناب‌ناپذیر بودن باید با دقت آن صفحه را به داخل گزارش به‌گونه‌ای تا نمود که لبه آن از صفحات دیگر بیرون نزند.
2- شماره گذاری:
2-1- شماره گذاری صفحات:
صفحات «بسم الله الرحمن الرحیم»، «تقدیم» و «قدردانی» در صورت وجود، شماره گذاری نمی‌شوند. صفحات «فهرست‌ها» و «چکیده» با حروف الفبای فارسی (الف، ب، پ و ...) شماره گذاری می‌شوند. شماره گذاری با اعداد از اولین صفحه «مقدمه و معرفی موضوع» آغاز می‌شود و تا آخرین صفحه ادامه می‌یابد.
(شماره گذاری صفحات باید در وسط و پائین صفحه درج گردد.)
2-2- شماره گذاری موضوعات:
موضوعات اصلی گزارش در پنج «فصل» و هر فصل می‌تواند به چند «بخش» تقسیم گردد. صفحه اول هر فصل باید از خط پنجم شروع شود.
هر یک از بخش‌های هر فصل با دو شماره که با خط فاصله از یکدیگر جدا شده‌اند، مشخص می‌گردد. عدد سمت راست بیانگر شماره فصل و عدد سمت چپ شماره ترتیب بخش مورد نظر است. در صورتی که هر بخش دارای زیربخش باشد، شماره هر زیربخش در سمت چپ عدد فوق قرار می‌گیرد. به عنوان مثال اگر «برنامه‌ریزی پویا» دومین زیربخش از بخش چهارم فصل سوم باشد، به‌صورت زیر نوشته خواهد شد:" 3-4-2- برنامه‌ریزی پویا ".
2-3- شماره گذاری شکل‌ها و جدول ها:
شماره گذاری شکل‌ها و جدول ها نیز از قانون بالا تبعیت می‌کند. به عنوان مثال هفتمین شکل در فصل دوم به‌صورت (شکل 2-7 نمودار تغییرات ...) نوشته می‌شود. دقت شود شماره گذاری جدول ها و شکل‌ها مستقل از یکدیگر است.
2-4- شماره گذاری ضمایم: ( در صورت لزوم)
ضمایم گزارش با حروف الفبا نامگذاری می‌شود (ضمیمه الف یا ضمیمه ب). هر یک از ضمایم به‌طور مستقل و از عدد یک شماره گذاری خواهد شد. شکل‌ها و جدول ها موجود در هر ضمیمه نیز با توجه به ضمیمه آن شماره گذاری خواهد شد، به عنوان مثال دومین جدول در ضمیمه الف به‌صورت زیر نوشته می‌شود:
(جدول الف-2)
2-5- شماره گذاری روابط و فرمول‌ها:
هر رابطه که در متن باشد با دو شماره که با خطّ فاصله از یکدیگر جدا شده‌اند مشخص می‌شود. عدد سمت راست بیانگر شماره فصل و عدد سمت چپ شماره ترتیبی رابطه مورد نظر است. مثلاً در همین رابطه در فصل هشتم به‌صورت (8-10) نوشته می‌شود. روابطی که در ضمایم آمده است با توجه به حروف الفبا آن ضمیمه شماره گذاری می‌گردد. مانند رابطه (الف-2)
3- منابع:
منابع مورد استفاده در آخر گزارش به یکی از دو صورت زیر آورده شود:
الف- برحسب شماره.
ب- برحسب نویسنده و سال، در این حالت باید برحسب حروف الفبا نویسنده قید گردد(الگویAPA).
هرگاه قسمتی از مطالب یک منبع به‌عنوان بخشی از گزارش مورد استفاده قرار گیرد باید آن منبع ذکر گردد. شروع مطالب مورد استفاده از منبع و پایان آن با علامت (") مشخص می‌گردد و بعد از اتمام مطلب مورد نظر، منبع استفاده شده در داخل یک کروشه [] به دو صورت زیر مشخص می‌شود:
- شماره منبع.
- نویسنده و سال.
یادآوری : منبعی که مستقیماً مورد استفاده قرار می‌گیرد باید ذکر شود. در ضمن در نگارش گزارش، مجری باید ضمن احترام به مالکیت فکری و معنوی به اخلاق علمی در پژوهش نیز پایبند باشد.
یادآوری : در شماره‌گذاری نخست منابع فارسی و سپس منابع انگلیسی (عربی یا غیره) شماره گذاری می‌شود.
4- چکیده:
چکیده باید ترجیحاً در یک صفحه و حداکثر در دو صفحه نگاشته شود. در نگارش چکیده نکات زیر باید رعایت گردد:
4-1- منعکس کننده اصل موضوع باشد.
4-2- هدف ها و موردهای بررسی شده باید مورد توجه قرار گیرد.
4-3- از ذکر تاریخچه، زمینه تحقیق و توصیف تکنیک‌های بدیهی خودداری گردد.
4-4- تأکید روی اطلاعات تازه (یافته‌ها) و اصطلاحات جدید، نظریه‌ها، فرضیه‌ها، نتایج و پیشنهادها متمرکز گردد.
4-5- اگر در گزارش روش نوینی برای اولین بار ارایه می‌گردد و تابه‌حال معمول نبوده است، با جزئیات بیشتری ذکر گردد.
5- پاورقی‌ها:
پاورقی در صورت وجود معمولاً به دو صورت کلی زیر آورده می‌شود:
5-1- پاورقی توضیحی:
منظور از این پاورقی توضیح و تفسیر افزون بر متن است که برای روشن کردن مطالب مشکل و مبهم و یا آگاهی بیشتر خواننده آورده می‌شود.
5-2- پاورقی ارجاعی:
در این پاورقی ، خواننده را به منبع یا مأخذی که از آن در متن استفاده کرده است ارجاع داده می شود.
- اسامی خارجی و واژگان انگلیسی در پاورقی ذکر شود.
برخی نکات عمومی که باید در زمان تهیّه و تدوین گزارش رعایت گردد:
- در تمام گزارش هدف تحقیق باید لحاظ شود.
- قواعد دستور زبان فارسی به طور کامل رعایت شود.
- نقطه‌گذاری با دقت انجام شود.
- از به‌کار بردن جملات طولانی و خسته کننده پرهیز شود.
- توالی مطالب معقول و قابل تعقیب باشد.
- گزارش با استفاده از زیرعنوان‌های مناسب، به بخش‌های مجزا تفکیک شود.
- در به‌کارگیری معادل صحیح واژه‌های غیرفارسی دقت شود.
- از به کار بردن کلمات مترادف ، زاید ، واژه‌ها و عبارت‌های غیرعلمی و محاوره‌ای اجتناب شود.
- توضیحات اضافی و اصل لاتین واژه‌های مشکل در پاورقی و یا در پایان گزارش آورده شود.
- اگر بخشی از نوشته مستقیماً از محلی دیگر برداشته شده باشد در داخل «گیومه» قرار گرفته و منبع آن ذکر شود.
- تا حد امکان اطلاعات به‌صورت متمرکز (جدول، نمودار، شکل، عکس و ...) ارایه شود.
- تصاویر و نمودارها با مرکب رسم شده و با سایه زدن، چسباندن ترام و یا رنگ زدن، هرچه بیشتر گویا شوند.
- تصاویر، جداول و نمودارها پس از آنکه برای اولین بار در متن رجوع داده شدند، آورده شوند. (شماره و شرح جداول در بالا و اشکال و نمودارها در زیر آنها آورده می‌شود.)
- مطالبی که ارتباط مستقیمی با متن اصلی گزارش ندارند به‌صورت پیوست در پایان گزارش آورده شود.
- در فهرست مطالب شماره صفحه هر عنوان ذکر شود.
- گزارش تکمیل شده قبل از اینکه صحافی و توزیع شود باید حداقل توسط یک یا دو نفر دیگر نیز خوانده شود و لغزش‌های احتمالی آن گوشزد و برطرف شود.
- و بالاخره گزارش تکمیل شده را باید به نحوی مطلوب صحافی و جلد نمود.
مجموعه شیوه نگارش به تصویب شورای پژوهشی دانشگاه رسیده است. پیشنهادهای اصلاحی در ابتدای هر سال و با تصویب شورای پژوهشی، قابل اعمال است.